Piłokształtne zwane są rybami piłami, z tego względu, że pysk przekształcony mają w tzw. rostrum – długi miecz z rodzajem ostrych zębów po bokach. Rostrum owo przypomina właśnie piłę, a służy do wygrzebywanie skorupiaków z dna morskiego ogłuszania i cięcia zdobyczy. Na rostrum znajdują się specjalne narządy zmysłowe, pozwalające rybom piłom lokalizować ofiarę – ze względu na muliste wody, w których piłokształtne żyją, ich wzrok jest słabo wykształcony. Rostrum służy piłokształtnym również do obrony.
Piłokształtne to rząd płaszczek, ryb chrzęstnoszkieletowych, ryby piły zachowały jednak wiele cech upodabniających je do blisko spokrewnionych z płaszczkami rekinów. Ryby piły, jak wszystkie ryby chrzęstnoszkieletowe, nie mają w ogóle kości w swoich ciałach. Płetwy piersiowe są szerokie i złączone z głową, płetwy grzbietowe są dwie, ciało brzusznie spłaszczone. Tryskawki i oczy ryb pił znajdują się na górnej części ciała, szczeliny skrzelowe i otwór gębowy na spodniej. Piłokształtne spędzają większą część swojego czasu na dnie morskim, w płytkiej wodzie mórz tropikalnych i subtropikalnych wszystkich oceanów. Niektóre wpływają do wód słodkich lub żyją w wodach słonawych estuariów. Pędzą tryb życia nocny, polują w nocy, w dzień śpią.
Najmniejsze ryby piły sięgają rozmiarów 1,4 metra długości, gatunki największe dorastają do 7 metrów długości, masa może dochodzić nawet do 2,4 tony. Wydaje się, że ryby te nie osiągają dojrzałości płciowej przed 10 rokiem życia. Największe i najdłużej żyjące osobniki mogą mieć około 50 lat, choć są to tylko szacunki, gdyż ryby piły są wciąż bardzo mało poznane.
Zapłodnienie u piłokształtnych jest wewnętrzne, szacuje się, że samica rodzi raz na 2 lata przeciętnie około 8 młodych. Ryby piły są żyworodne. Mało jednak wiadomo o ich zwyczajach rozrodczych. Wiadomo tyle, ze tempo przyrostu naturalnego tych ryb jest bardzo słabe, a populacje ich w świecie zmniejszyły się o 80-90% w stosunku do wartości historycznych. Wszystkie gatunki piłokształtnych klasyfikowane są jako krytycznie zagrożone wyginięciem. Przyczynia się do tego głównie działalność człowieka – piły tych ryb na targach w różnych krajach osiągają zawrotne ceny jako swoiste trofea, czy kurioza. Płetwy ryb pił są bardzo cenione i uważane za przysmak, osiągają więc wysokie ceny, Ze względu na swoją budowę ciała, ryby piły często plączą się w sieci rybackie. Łowione są także dla sportu, gdyż stawiają duży opór rybakom – złapanie ryby piły jest dla sportowych wędkarzy, czy rybaków potwierdzeniem umiejętności. Ryby piły, choć duże i niebezpieczne, nie atakują nieprowokowane i w wodzie, niezaczepiane, nie stanowią dla człowieka dużego zagrożenia.