Delfiny i wieloryby to fascynujące ssaki morskie, będące obiektem zachwytów nurków i badań naukowców. Wiadomo, że są to niezwykle inteligentne zwierzęta i że jest to wysoka inteligencja, która na drodze ewolucyjnej wykształciła się niezależnie od ludzkiej. Delfiny i wieloryby uczą się, porozumiewają w skomplikowany sposób, czują, tworzą złożone struktury społeczne, przez wielu naukowców porównywane wręcz do kultur. Wysuwa się propozycje, by z uwagi na wysoki stopień rozwoju tych zwierząt, objąć je niezbywalnymi prawami do indywidualnej wolności i życia, jak ludzi. (http://www.cetaceanrights.org/)
Walenie w zależności od gatunku tworzą społeczności lub nie, ale te gatunki, które je tworzą, przejawiają bardzo wysoki stopień zachowań społecznych, rodzinnych, uczuć, troski i empatii. Mają wspólne sposoby porozumiewania się, polowania, zabaw. Wśród delfinów butlonosych każdy z osobników ma swój własny unikalny „klik”, rodzaj imienia, którego inni używają, by go zidentyfikować, nawet w bardzo dużej grupie. Mózgi waleni są duże i mają skomplikowaną strukturę, odmienną od struktury mózgów naczelnych, ale obecne są u nich struktury i neurony odpowiedzialne za emocje i empatię. Badania przeprowadzane na delfinach w niewoli pokazują, że zwierzęta te uczą się, mają świadomość samych siebie i mogą być kreatywne. Znane są także przypadki używania przez delfiny narzędzi, na przykład owijania dziobów gąbkami, by chronić je w trakcie żerowania przy dnie.
Opiekunowie waleni żyjących w sztucznych warunkach wiedzą, że są to niezwykle towarzyskie zwierzęta, które przejawiają swoje humory, nastroje i indywidualny charakter. Zdarzały się przypadki prób samobójczych waleni uwięzionych w parkach rozrywki. Walenie są niezwykle dobrze przystosowane do życia w morzach i oceanach a ich inteligencja i zdolności znacznie różnią się od ludzkich, nie ulega jednak wątpliwości, że poziom tej inteligencji jest niezwykle wysoki. Stąd próby stowarzyszeń działających na rzecz waleni, by zalegalizować traktowanie tych zwierząt jako myślących, czujących, świadomych i tworzących społeczności jednostek.
Ty jako nurek, gdy chcesz zrobić zdjęcie, lub zwyczajnie zbliżyć się do waleni napotkanych podczas nurkowania, pamiętaj o kilku zasadach. Nie przeszkadzaj śpiącemu zwierzęciu – gdy je zbudzisz, będzie niechętne, marudne i zaspane. Staraj się zainteresować sobą walenie, niektóre z nich pozwalają ludziom włączać się do ich gier. Nie bij za mocno płetwami o wodę – takie zachowanie wśród waleni jest przejawem agresji. Gdy widzisz, że biją ogonem o wodę i wypuszczają bańki powietrza – lepiej odpłyń, nie jesteś mile widziany. Jednak gdy uda Ci się napotkać grupę waleni przyjacielsko i zabawowo nastrojonych, będzie to dla Ciebie przygoda życia. Dla takich chwil warto nurkować.