Gąbki są to wyłącznie wodne, najczęściej morskie prymitywne beztkankowe zwierzęta wielokomórkowe. Najczęściej tworzą kolonie, choć mogą występować i pojedynczo. Poznanych gatunków gąbek jest około 8 tysięcy, tylko 150 z nich to gatunki słodkowodne. Najstarsze skamieniałości gąbek pochodzą sprzed 600 milionów lat. Najmniejsze gąbki mają zaledwie kilka milimetrów, największe dorastają do 2 metrów, choć przeciętna wielkość gąbki to kilkanaście milimetrów. Największe osobniki żyją w ciepłych morzach na dużych głębokościach. Gąbki mogą występować na głębokości do prawie 9 kilometrów, choć najczęściej żyją w strefie przybrzeżnej i na dnie płytkich mórz.
Gąbki nie mają tkanek ani narządów, nie mają nawet prymitywnego układu nerwowego, pobór pożywienia, tlenu i wydalanie odbywają się poprzez cyrkulację wody przez ciało gąbki. Struktura ciała gąbki to dwie warstwy komórek: zewnętrzna (pinakoderma) i gastralna (choanoderma), które przedzielone są galaretowatym mezohylem, w którym wykształca się endoszkielet zbudowany z węglanu wapnia lub krzemionki. W środku ciała gąbki jest spongocel (jama pragastralna), do którego poprzez pory w ciele gąbki dostaje się woda, z której wyspecjalizowane komórki pobierają składniki odżywcze, a która potem wyrzucana jest na zewnątrz przez otwór wyrzutowy (oskulum). Komórki znajdujące się w ciele gąbki mogą przemieszczać się z jednych warstw do innych, mogą również pełnić różne funkcje. Wyróżnia się trzy typy budowy ciała gąbek: askon, sykon i leukon.
Gąbki są wszystkożerne, filtrują pokarm z wody przepływającej przez ich ciała, najczęściej żywią się fitoplanktonem i bakteriami. Istnieją jednak gatunki gąbek, które żerują na drobnych skorupiakach i rybach. Dzieje się to w środowiskach ubogich w składniki odżywcze, najczęściej na dużych głębokościach, a sposób, w jaki tym drapieżnym gąbkom udaje się łapać ofiary pozostaje nie do końca poznany. Istnieją też gąbki, które żyją w symbiozie z organizmami przeprowadzającymi fotosyntezę – gąbki czerpią część składników odżywczych z tej fotosyntezy, pozwalając tym organizmom rozwijać się na swoich ciałach.
Gąbki to zwierzęta osiadłe, mogą jednak przemieszczać się w tempie do 4 mm dziennie. Co ciekawe, gąbki, z powodu swojego wyglądu i generalnie osiadłego trybu życia były uważane przez długi czas za rośliny. Badania DNA potwierdziły jednak ich przynależność do królestwa zwierząt.
Gąbki rozmnażają się zarówno płciowo, jak bezpłciowo, nowe organizmy mogą się także odtwarzać z fragmentów gąbek oderwanych od ciała pierwotnego osobnika. Gąbki żyją od roku do nawet kilkuset lat, do naturalnych wrogów zaliczają się niektóre ryby, skorupiaki i żółwie. Aby odstraszyć agresorów gąbki potrafią wydzielać nieprzyjemny zapach, produkują także biotoksyny.
Przez ludzi gąbki wykorzystywane są głównie w przemyśle higienicznym. Ciekawostką jest, że w średniowieczu gąbkami wyściełano zbroje rycerskie, a także używano w jubilerstwie jako materiał szlifierski. Niektóre gąbki są obecnie badane przez naukowców w celach farmakologicznych, między innymi w kierunku leku na białaczkę.